LISA Groningen

Blogs

Categorieën

Auteurs

Nieuw Facebook-model: betalen of data delen

20 nov. 2024 18:00:00
Carrièrecommissie
Privacy
6 minuten (1177 woorden)

Vanaf 6 november 2023 introduceerde Facebook een nieuw bedrijfsmodel waarbij gebruikers een keuze moesten maken: ofwel toestemming verlenen voor het gebruik van hun persoonsgegevens voor gepersonaliseerde advertenties en de dienst gratis blijven gebruiken, ofwel een betaald abonnement afsluiten zonder gepersonaliseerde reclame. Dit nieuwe beleid weerspiegelt het bedrijfsmodel van Facebook, dat grotendeels afhankelijk is van inkomsten uit gepersonaliseerde advertenties. Om deze gepersonaliseerde advertenties te kunnen tonen, stelt Facebook gedetailleerde gebruikersprofielen samen op basis van surfgedrag, interesses en andere gegevens. Dit gebeurt onder andere via cookies, sociale plug-ins (zoals de 'Vind ik leuk'- knop) en pixels. Zelfs een eenvoudig bezoek aan een website met een Facebook-plug-in kan leiden tot het verzamelen van gegevens. [1] Door het bezoeken van een webpagina voorzien van een Facebook-social plug-in, verleent de gebruiker impliciet toestemming voor de overdracht van cookies, de URL van de bezochte pagina en aanvullende technische gegevens zoals het IP-adres en tijdstempels, aan Meta. Zelfs als de gebruiker niet actief op de 'Vind ik leuk'- knop klikt, wordt er informatie naar Meta verzonden zodra een webpagina met deze plug-in wordt geladen. [2] Door het bezoeken van de webpagina wordt deze informatie zonder enige actie van de gebruiker naar Meta verzonden.

Feiten Schrems III
Het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna: HvJ EU) heeft in de uitspraak tussen Meta en de Oostenrijkse Maximillian Schrems opnieuw een belangrijke stap gezet in de wereld van de privacywetgeving en illustreert hoe verstrekkend gegevensverzameling kan zijn. Als mede- oprichter van NOYB (None Of Your Business) zet Schrems zich actief in voor digitale privacy. Schrems heeft geen toestemming gegeven voor het gebruik van zijn persoonsgegevens voor gepersonaliseerde reclame. Hieronder vallen ook de gegevens die Meta vanuit derden heeft verzameld. Zonder zijn medeweten heeft Meta via cookies en sociale plug-ins op andere websites gegevens over hem verzameld. Gelet op de omvang van de verwerkte persoonsgegevens is het voor Meta mogelijk om een gedetailleerd profiel van Schrems te creëren, waarin ook gevoelige persoonsgegevens zoals seksuele geaardheid en politieke overtuigingen worden opgenomen. Dit stelt Meta in staat om gepersonaliseerde reclame te tonen die is gebaseerd op deze gevoelige persoonsgegevens. [3] Schrems ontvangt gepersonaliseerde reclame voor een Oostenrijkse politicus. Deze advertenties zijn gebaseerd op een profiel dat Meta over hem heeft gecreëerd, waarbij zijn interesses worden vergeleken met die van andere gebruikers die positief hebben gereageerd op deze politicus. [4] Opvallend is dat hij herhaaldelijk advertenties ontvangt die lijken te suggereren dat hij geïnteresseerd is in homoseksuele evenementen, terwijl hij daarvoor nooit eerder een blijk van interesse had gegeven.

Het is belangrijk te vermelden dat Schrems openlijk over zijn homoseksualiteit spreekt, hoewel hij dit niet op zijn Facebookprofiel heeft vermeld. Ondanks het feit dat hij zijn seksuele geaardheid niet expliciet op het platform vermeldt, heeft Meta een profiel over zijn seksuele geaardheid opgesteld. Meta heeft dit gedaan op basis van een analyse van de interesses van zijn sociale kring, waaronder de 'vind ik leuk'-actie van een vriend. Als gevolg hiervan ontvangt hij gerichte advertenties die aansluiten bij deze veronderstellingen. [5]

Dataminimalisatie
Het beginsel van minimale gegevensverwerking veronderstelt dat alleen de gegevens die strikt noodzakelijk zijn voor het beoogde doel, mogen worden verzameld en verwerkt. Dit voorkomt dat er onnodig veel persoonlijke informatie wordt opgeslagen. [6] Dit beginsel staat gecodificeerd in artikel 5 lid 1 onder c van de Algemene verordening gegevensbescherming (hierna: AVG). Het beginsel van dataminimalisatie is van toepassing ongeacht de rechtsgrondslag die voor de verwerking is gebruikt. Dit houdt in dat zelfs een gebruiker die toestemming geeft voor gepersonaliseerde reclame zijn persoonsgegevens niet onbeperkt kan laten gebruiken. Het HvJ EU oordeelt dat het onbeperkt bewaren van gebruikersgegevens voor gepersonaliseerde reclame als een onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens een onevenredige inmenging vormt in de rechten uit de AVG voor de gebruikers van het socialmediaplatform. [7] Meta mag de persoonsgegevens van haar gebruikers dus niet zonder enige beperking in de tijd opslaan.

Grenzen aan het gebruik van gevoelige persoonsgegevens
Ingevolge artikel 9 lid 1 van de AVG is het niet toegestaan om bijzondere persoonsgegevens te verwerken waaruit politieke opvattingen, gegevens met betrekking tot iemands seksueel gedrag of seksuele gerichtheid blijkt. Een uitzondering hierop vormt de verwerking van gegevens die de betrokkene zelf openbaar heeft gemaakt (artikel 9 lid 2 onder e AVG). Naar aanleiding van de openbare uitlatingen van Schrems over zijn seksuele geaardheid tijdens een rondetafelgesprek, doet de Oostenrijkse rechter de vraag rijzen of artikel 9 AVG de verwerking van aanvullende persoonsgegevens met betrekking tot de seksuele geaardheid van een betrokkene, verkregen via derden, toestaat met het oog op het aanbieden van gepersonaliseerde advertenties. [8] Het evenement waar Schrems zijn verklaring deelde, was zowel fysiek bij te wonen als via een livestream te volgen. Daarnaast is er een opname van het gesprek beschikbaar als podcast en een video gedeeld op een YouTube-kanaal. [9] In die omstandigheden kan volgens het HvJ EU niet worden uitgesloten dat deze verklaring van Schrems een handeling is waarmee hij zijn seksuele geaardheid met volledige kennis van zaken kennelijk openbaar heeft gemaakt in de zin van artikel 9 lid 2 onder e AVG. Gelet op het voorgaande dient artikel 9 lid 2 AVG aldus te worden uitgelegd dat de omstandigheid dat een betrokkene zijn seksuele geaardheid in het openbaar heeft gemaakt, niet impliceert dat er toestemming is verleend voor de verwerking van aanvullende persoonsgegevens met betrekking tot zijn seksuele geaardheid, verkregen via derden, voor doeleinden van gepersonaliseerde reclame.

Conclusie
Het nieuwe bedrijfsmodel van Facebook en de uitspraak van het HvJ EU in de zaak Schrems III markeren een keerpunt in de discussie over privacy en gepersonaliseerde reclame op het internet. De uitspraak onderstreept het belang van een zorgvuldige omgang met persoonsgegevens. Het HvJ EU bevestigt dat gebruikers recht hebben op bescherming van hun privacy, ook tegen het onbeperkte gebruik van hun gegevens voor gepersonaliseerde reclame. Daarnaast is het verwerken van gevoelige persoonsgegevens zoals seksuele geaardheid onder strikte voorwaarden toegestaan. Openbare verklaringen over seksuele geaardheid impliceren niet automatisch toestemming voor het gebruik van deze gegevens voor gepersonaliseerde reclame. Bedrijven moeten zich beperken tot de gegevens die strikt noodzakelijk zijn voor het beoogde doel. Hoewel er nog steeds uitdagingen zijn, is deze zaak een belangrijke stap richting een betere bescherming van onze persoonsgegevens.

Namens de Carrièrecommissie,

Alyse Arends